piątek, 14 września 2018
Muranów City
Architektura Muranowa
* Pierwszą warstwę architektoniczną Muranowa stanowią dwa osiedla w stylu socrealizmu - Muranów Północny wybudowany w latach 1952-1955 wg. projektu Stanisława Brukalskiego (urb.), Barbary Andrzejewskiej-Urbanowicz i Stanisława Szurmaka oraz Muranów Południowy według projektu architekta Bohdana Lacheta (od 1946 do 1955r). Wszystkie budynki były prawie jednakowe i monotonne. Budowane z tzw. gruzobetonu. Ciekawe rozwiązanie miały pierwsze budynki przy ul. Leszno - wchodziło się do mieszkań z galeryjek, które biegły wzdłuż budynków na wszystkich kondygnacjach. Wysokość na ogół nie przekraczała czterech pięter, budowano też wieżowce 8-mio kondygnacyjne.
*Drugą warstwę stanowi zabudowa z przełomu lat 1958-1969, głównie wzdłuż ul. Jana Pawła II, niskie 4-piętrowe budownictwo wzdłuż ul. Miłej, Niskiej, Karmelickiej, Lewartowskiego, Anielewicza i in. W tym okresie rozpoczęto budowę osiedla Muranów Zachodni (między Okopową, Leszno i Anielewicza) lata 1963 - 1967. Są to długie 12-to kondygnacyjne budynki wg. arch. Jana Klewina i Zbigniewa Pawlaka. Jeden z nich otrzymał tytuł "Mister Warszawy 1966".
*Trzecią warstwę stanowią budynki MSM "Starówka" z lat 70-tych np. 3 budynki przy Niskiej, osiedle przy Dzikiej (lata 1974-77 wg. proj. Zofii Haman - 3 bloki "mrówkowce", 11 - 13 kondygnacji), przy ul. Jana Pawła II i Smoczej po stronie Woli, budynek przy Karmelickiej i Lewartowskiego.
*Czwartą warstwę stanowią nowe budynki z lat 90-tych i początku XXI w., głównie inwestrów zagranicznych, ustawione wzdłuż ul. Jana Pawła II, przy Miłej, Dubois, Stawki, Muranowskiej, Błękitny Wieżowiec budowany w l. 1976 do 1992r. i in.
Zapraszam na wycieczkę po warszawskim Muranowie i jego historii na nową odsłonę strony:
http://mazovia.cba.pl/date/muranow/index.htm
Migracje językowe
zielony- germańska
purpurowy- słowiańska
niebieski- bałtowie
brąz- irańska
granatowy- grecka
jasno żółty- albańska
turkusowy- armeńska
biały- brak danych
/source: https://capitan-mas-ideas.blogspot.com/2015/03/indo-european-migrations.html/
https://en.wikipedia.org/wiki/Indo-European_migrations
niedziela, 22 lipca 2018
Pomocnik genealoga
- Jeżeli znane jest imię i nazwisko (nie jest konieczne), miejsce urodzenia oraz imiona rodziców to w przybliżeniu trzeba określić datę urodzenia (+/-7 lat);
- Trzeba poszukiwać akt urodzenia wszystkich możliwych dzieci, o znanym Ci imieniu, w wymienionej miejscowości, należącej do danej parafii. Imię jednego z rodziców musi być zgodne. Nazwisko wcale nie musi być znane! lub zgodne;
- Dla potwierdzenia, trzeba poszukiwać aktu małżeństwa rodziców o znanych tobie imionach, co najmniej jedno z małżonków winno nosić znane ci nazwisko!
- Jeżeli nie ma aktu małżeństwa, to poszukaj aktu ślubu w pobliskich parafiach.
- Jeżeli nie ma aktu małżeństwa, to szukaj w aktach innych wyznań, rozpoczynając powyższy algorytm od p.2;
- Imię dziecka (pana młodego, zmarłego): Hipolit;
- Rodzice: Jan i Jadwiga Kowalczykowie;
- Miejsce ur.: Siennica;
- Rok ur.: ok. 1823;
- syn Jana Kowalczyka i Jadwigi NN (zwykły, tradycyjny przypadek);
- syn Jana NN. i Jadwigi Kowalczyk (zwykły, ale rzadki przypadek);
- syn Jadwigi NN. ojca nieznanego (dość częsty przypadek) - w tym przypadku powinniśmy szukać aktu ślubu, który powinien być spisany po (?) dacie aktu urodzenia i zawierać następujące dane:
- Związek małżeński zawarty między Janem Kowalczykiem a Jadwigą NN. – w takim przypadku ojciec dziecka niejako przyznaje się do niego (jest to przypadek dość częsty, zachodzący w różnych warstwach społecznych, często wynikający nie ze złej woli, lecz z wyższej konieczności np. nagłego powołania do słuzby wojskowej zaręczonego, nagłej choroby i in.).
- Związek małżeński zawarty między Janem Kowalczykiem a Jadwigą NN. – mąż przyjmuje dziecko nieślubne przyszłej żony lub prawne dziecko wdowy, niejako usynowia je. Prawnie nazwisko męża staje się nazwiskiem dziecka.
- Związek małżeński zawarty między Janem Kowalczykiem i Jadwigą Kowalczyk, wdową lub panną z dzieckiem.
- [...]
- Hipolit Banasiak, ur. w 1822r. w Siennicy, syn Jadwigi Banasiak l.21 i ojca nieznanego (taki zapis odnajdujemy w aktach)
- W 1823r. odnajdujemy akt ślubu: Jan Kowalczyk i Jadwiga Banasiak l.22 z Siennicy. (1 dowód)
- W następnych latach - akty ur. dzieci Jana Kowalczyka i Jadwigi Banasiak. (nie ma innego dziecka tych rodziców o imieniu Hipolit!)
- Około 20 lat później (jeżeli mamy szczęście) natrafimy na akt ślubu: Hipolit Kowalczyk syn Jana i Jadwigi Banasiak l.21 - (2) ten akt to potwierdzenie naszej hipotezy szczególnego przypadku!
- W lewym górnym rogu strony wpisany jest rok z którego księga pochodzi
- Numerus - numer pozycji w księdze (nie zawsze wpisy były numerowane)
- Mensis/Natus/Baptisatus - Miesiąc/urodzony/ochrzczony (w tej rubryce podane są daty urodzenia i chrztu)
- Numerus domus - numer domu (w miastach podawano nazwę ulicy i nr domu)
- Nomen - imię (jeśli są dwa imiona, to często z dopiskiem binomini /dwojga imion/)
- Religio/Catholica/Aut Alia - religia/katolicka/albo inna (na ogół we właściwej rubryce stawiano ukośną kreskę)
- Sexus/ Puer/Puella - płeć/chłopiec/dziewczynka (we właściwej rubryce stawiano ukośną kreskę)
- Thori/Legitimi/Illegitimi - pochodzenie/legalne/nielegalne (we właściwej rubryce stawiano kreskę lub określano słownie)
- Parentes/Nomen/Conditio - rodzice/ imię/status (imiona i nazwiska rodziców i ich zatrudnienie)
- Patrini/Nomen/Conditio - rodzice chrzestni/imię/status (imiona i nazwiska chrzestnych i ich zatrudnienie)
- Pod wpisem (bez oddzielnych rubryk)
- Baptizavit - ochrzcił (imię i nazwisko księdza, jego urząd)
- Obstetrix - akuszerka (imię i nazwisko kobiety przyjmującej poród)
- W lewym górnym rogu strony wpisany jest rok z którego księga pochodzi
- Numerus - numer pozycji w księdze (nie zawsze wpisy były numerowane)
- Mensis - miesiąc (data zawarcia ślubu)
- Sponsus - Narzeczony
- Numerus domus - numer domu (narzeczonego, niekiedy i narzeczonej)
- Nomen - imię (imię i nazwisko narzeczonego, jego zatrudnienie, rodzice)
- Religio/Catholica/ Aut Alia - religia/katolicka/albo inna
- Aetas - wiek (podawany w latach lub data urodzenia)
- Caelebs - nieżonaty /kawaler/ (we właściwej rubryce stawiano kreskę)
- Viduus - wdowiec (we właściwej rubryce stawiano kreskę)
- Sponsa - Narzeczona
- Caelebs - niezamężna /panna/
- Vidua - wdowa
- Testes/Nomen/Conditio - świadkowie/imię/status (imiona i nazwiska świadków ślubu i ich zatrudnienie)
- Numerus - numer pozycji w księdze (nie zawsze wpisy były numerowane)
- Dies Mortis/mensis - dzień śmierci/miesiąc (w tej rubryce data zgonu)
- Numerus domus - numer domu
- Nomen Mortui - imię zmarłego (imię i nazwisko zmarłej osoby, jej zatrudnienie, stan cywilny)
- Religio/Catholica/Aut Alia lub Annus - wiek
- Sexus/Masculinus/Feminina - płeć /męska/żeńska
- Dies Vitae lub Annus - dni życia (wiek zmarłego)
- Morbus et Qualitas Morbus - choroba /przyczyna zgonu/
- Obst. to skrócenie od obstetrix - akuszerka.
- 3bus - Tribus;
- Januarius/Jan. (styczeń),
- Februarius/Feb. (luty),
- Martius/Mart. (marzec),
- Aprilis/Apr. (kwiecień),
- Maius/Mai (maj),
- Junius/Jun. (czerwiec),
- Julius/Juli. (lipiec),
- Augustus/Aug. (sierpień).
- 7-bris September (wrzesień);
- 8-bris October (październik);
- 9-bris November (listopad);
- 10-bris lub X-bris December (grudzień).
- adolescens - młodzieniec,
- ambo - obaj,
- baptizatio - chrzest,
- baptizatus - ochrzczony,
- circiter - blisko, około,
- conjugalis - małżeński,
- conjugatis - żonaty/zamężna,
- conjuges - małżonkowie,
- copulatio - zaślubiny,
- defunctus/denatus - zmarły,
- famatus - pochodzący z miasta, mieszczanin,
- filius - syn,
- filia - córka,
- frater - brat,
- gemini - bliźnięta,
- honestus - poczciwy
- illegitimus - nieślubny,
- infans - dziecko,
- juvenis - kawaler,
- laboriosus - pracowity, utrudzony,
- liberi - dzieci,
- marita - żona,
- maritus - mąż,
- mater - matka,
- materna - matka chrzestna,
- matrimonialis - małżeński,
- matrimonium - małżeństwo/ślub,
- mensis - miesiąc,
- mortuus - zmarły,
- natus - urodzony,
- nobiles - szlachcic,
- obyt - zmarły,
- orphanus - sierota bez ojca,
- parentes - rodzice,
- pater - ojciec,
- patrini - rodzice chrzestni,
- pupillus - sierota bez matki,
- quondam - zmarły/niegdyś,
- relicta - wdowa, relictus - wdowiec,
- secundo voto - powtórnie zamężna/żonaty,
- sepultura - pogrzeb,
- sepultus - pogrzebany/pochowany,
- soror - siostra,
- sponsa - narzeczona,
- sponsus - narzeczony,
- sponsor fidei - ojciec chrzestny,
- testis - świadek,
- uterque - każdy z dwóch, oboje,
- uxor - żona,
- uxoratus - żonaty,
- vidua - wdowa,
- viduus - wdowiec,
- virgo - dziewica/panna.
- Nazwisko jest mało istotnym szczegółem dla ustalenia pochodzenia szlacheckiego - zobacz etymologia [>>>]
- Wieś pochodzenia (np. urodzenia) jest istotnym warunkiem gdyż wiele nazwisk szlacheckich jest odmiejscowych (szczególnie dla XV-XVIIw.);
- Kolejnym krokiem jest ustalenie, czy szukane nazwisko występuje w spisach elektorów królów (XVII-XVIIIw.) - dzisiaj jest to wg. mnie najistotniejsze źródło pochodzenia i przynależności szlacheckiej (szczególnie na Mazowszu). Można sprawdzić wypisy elektorów np. w Herbarzach Bonieckiego i Uruskiego;
- Jeżeli w w/w źródłach odnajdzemy nazwisko, należy spisać, z jakich ziem pochodzili elektorowie. Każda ziemia była zobowiązana do wybrania kilku przedstawicieli z okolicznej szlachty. Źródło poszukiwań jak w p.3
- Teraz należy porównać ziemię, z której wywodzili się elektorowie i nazwy wsi szlacheckich z których wiemy, że pochodziła nasza rodzina. Źródło: Zynberg "Skorowidz KP" z 1875r. lub "Słownik Geograficzny KP", naogół jest podany status danej wsi (szlachecka, folw., włościańska);
- Jeżeli w obszarze znalezionej ziemi występuje wieś szlachecka i nazwa jej jest zbliżona do nazwiska (szczególnie dla wieku XVI-XVII) to można przyjąć niemal w 100%, że rodzina tam zamieszkująca była i jest pochodzenia szlacheckiego i pieczętowała się wymienionym, przy wypisie elektorów, herbem;
- Naogół w Herbarzach są podane szczegółowe opisy rodzin elektorów, niekiedy pełnili oni różne funkcje urzędnicze czy wojskowe;
- Warto przejrzeć Czajkowskiego "Regestr diecezjów...", wymieniono w nim właścicieli ziemskich z końca XVIIIw.
- Warto przejrzeć akta parafialne i USC danej gminy. W nich często znajdziemy potwierdzenie pochodzenia np. przez dodanie przed nazwiskiem wymienionego w aktach słowa nobiles i in.... i to powinno nam wystarczyć! Bardziej zaawansowane analizowanie akt i dokumentów wiąże się naogół ze znajomością łaciny i umiejętnością czytania starych woluminów...
Antropologia Mazowsza Północnego
Antropologia Mazowsza Północnego
(zawarte tutaj tezy mają charakter wyłącznie poglądowy)
Badania d-ra Wł. Olechnowicza [Zb. Wiad. Do antropologii krajowej t.XVIII s.31] wykazały, dla pewnych okolic naszego kraju, zjawisko odwrotne do twierdzenia, że w Europie, w warstwie uprzywilejowanej szlachty występują długogłowi blondyni. Mianowicie, w gub. lubelskiej i w powiecie szczuczyńskim obfitość krótkich czaszek jest większą u szlachty, niż u włościan, a odpowiednio do większej długogłowości i barwa błękitna oczu zdarza się częściej w stanie włościańskim. Wzrost przeciętnie 172,0 cm. Nadto, wśród włościan rzadziej dają się spostrzegać mieszane barwy oka, co świadczy o mniejszym zmieszaniu żywiołów antropologicznych. Z pomiarów d-ra L. Rutkowskiego w powiecie płońskim wynika, że „szlachta różni się w ogóle od chłopów większą krótkogłowością”, że „kobiety i u szlachty i u chłopów okazują mniejszy procent długogłowych (mianowicie przeciętnie Wsk. czaszki u mężczyzn włościan wynosi 81.74, u szlachty 82.62). Wśród szlachty polskiej na Ukrainie, według badań d-ra J. Talko-Hryncewicza (Szlachta Ukraińska – Studium Antropologiczne), typ krótkogłowy występuje jednakowo często jak u szlachty lubelskiej i ludu ukraińskiego, a częściej niż u szlachty i włościan łomżyńskich i lubelskich. Wzrost u 53% szlachty - wysoki. [L.Krzywicki, Systematyczny kurs antropologii, Rasy psychiczne, s.233]
Czy plemiona zamieszkujące Mazowsze w okresie powstania państwa Polskiego przetrwały do czasów współczesnych?
Przedstawione tu średnie typów kraniologicznych pozwalają nam, opierając się na pracach L Rutkowskiego i wynikach badań prof. Czekanowskiego oraz jego współpracowników i uczniów, odtworzyć typy antropologiczne ludności Mazowsza Płockiego w X—XII w.
Typ (ε - epsilon) występujący tu w ilości 11 % jest to skrajny długogłowiec, o średniej wysokości głowy, mający najszersze czoło, o stosunkowo wąskiej twarzy, średnich oczodołach i średniej szerokości nosie. Typ ten spotyka się i obecnie na Mazowszu. L. Rutkowski podaje o tym typie w swej cennej pracy „Ludność podłużnogłowa pow. Płońskiego” (Mat. Antr.-Arch. A.Um. 1913), co następuje: „Pomiędzy 100 podłużnogłowymi wskaźnik gł. czaszki 3 razy zaobserwowaliśmy jako równy 68... czyżby względnie znaczna ilość tak niskiego wskaźnika (68) wskazywała na ślad jakiegoś dawnego bardzo długogłowego plemienia, które weszło kiedyś w skład naszego narodu, czy też jest to wynik tylko jakiegoś wypadku, nie umiem tu na to odpowiedzieć, zwrócę tylko uwagę na tę okoliczność, że wśród wykopanych przeze mnie z cmentarzysk rzędowych 29 czaszek poza 3,5% o wskaźniku 64 i 66, zanotowałem po 6,6% czaszek o wskaźniku 67, 68, 69 i 70... O kwestii tej będzie można coś pewniejszego powiedzieć chyba wtenczas, kiedy czaszek z dawnych cmentarzysk będziemy liczyli nie dziesiątki, lecz setki lub tysiące”. Przytoczony ustęp świadczy, że L. Rutkowski trafnie wyczuwał istnienie na Mazowszu typu (ε) — skrajnego długogłowca. Sądząc z obserwacji L. Rutkowskiego typ ten trzeba zaliczyć do ciemnych, ze względu na ciemne lub szatynowe włosy i często płową skórę. Wzrost tego typu raczej średni lub niski. Według prof. Czekanowskiego ten element rasowy (ε) wraz z morfologicznie mu bliskim typem nordycznym (a - alfa) stanowią dawną autochtoniczną ludność Europy. Skrajny długogłowiec europejski (ε) panował w okresie oryniackim, przeważał zdaje się w okresie madleńskim. W późniejszych czasach typ ten, zwany też rasą lessową, wykazuje wielką ekspansję. W końcowym okresie neolitu nawiązuje się on do kultury ceramiki sznurowej. Ekspansja typu (ε) odbywała się według dra Stojanowskiego z południowego zachodu.
Typ (a - alfa), nazywany także typem nordycznym, stanowi 15% prawie ogólnej ilości czaszek płońskich X—XII w. Nasza literatura antropologiczna nie rozporządzała dotąd serią z tak liczną ilością typu nordycznego. Typ (a) według naszych średnich jest to długogłowiec wysokolicy, wąskonosy, o wysokich oczodołach, o średniej wysokości czaszce i szerokim czole. Temu typowi kraniologicznemu odpowiada wysoki, długogłowy z tendencją do pośredniogłowego blondyn, o niebieskich oczach, długiej twarzy i wąskim nosie. Ten składnik autochtoniczny najdawniejszej ludności Europy wiąże się, według prof. Czekanowskiego, z ekspansją indoeuropejską przynajmniej w jej ostatnich fazach.
Trzeci składnik rasowy ludności Mazowsza Płockiego — typ (β - beta) występuje najliczniej, bo wśród czaszek płońskich stanowi 50%. Według naszych średnich typ ten jest także długogłowcem, różniący się od innych typów bardziej szeroką twarzą, niskimi oczodołami, szerokim nosem, stosunkowo niską czaszką i mniej szerokim czołem. Odpowiednikiem tego typu kraniologicznego jest niskorosły pośredniogłowiec, o szatynowych włosach, piwnych oczach i szerokim zadartym nosie. Ten element rasowy jest przedstawicielem „rasy wschodniej” Denikera, oznaczany przez prof. Czekanowskiego mianem typu presłowiańskiego (β). Zgodnie z wynikami tego ostatniego badacza i d-ra Stojanowskiego typ ten stanowi i stanowił dawniej podkład ludności polskiej tworząc jej bardzo pewną przymieszkę ilościową, ale poza Polską i Rosją można go na pewno stwierdzić i w krajach zachodniej a zwłaszcza południowej Europy.
Czwartym składnikiem rasowym ludności Mazowsza Płockiego jest typ (ρ - ro). Ten typ kraniologiczny stwierdzony został wśród czaszek płońskich w ilości 15%. Według naszych średnich przedstawia się on jako pośredniogłowiec, szerokonosy, o czaszce średniej wysokości, dość wysokiej twarzy (bo tylko (a) ma węższą twarz), dość szerokim czole (bo tylko (ε) ma szersze czoło), o średniej wysokości oczodołach. W naszej serii typ ten przedstawia się mniej czysto. Znamionuje go duże zbliżenie prawie do wszystkich stwierdzonych typów, szczególnie do czaszek typu (ε) i (a) następnie do typu (β) oraz (γ - gamma). Świadczyłoby to, że infiltracja typu (ρ) oznaczanego przez prof. Czekanowskiego nazwą śródziemnomorskiego, nastąpiła na Mazowszu Płockim bardzo dawno, albo że ten typ wydzielony przy pomocy diagnozy różniczkowej jest typem wtórnym. Sprawa może być wyświetlona tylko przez specjalne studium, poświęcone zagadnieniu dotyczącemu typów pierwotnych i wtórnych. W każdym razie odpowiednikiem tego składnika kraniologicznego będzie typ mniej lub więcej ciemny, niewysoki, o dość szerokiej twarzy i szerokim nosie.
Następny typ (γ - gamma) stanowi 7,4% wśród czaszek płońskich. Zasługuje na uwagę fakt występowania tego składnika rasowego na Mazowszu w tak stosunkowo nielicznej ilości w X—XII w., wobec znacznego występowania tego typu obecnie, np. w Zbikowie wśród czaszek współczesnych stwierdzono go w ilości 30,4%. Według naszych średnich typ (γ) przedstawia się jako krótkogłowiec, średniowysokogłowy, o średnim nosie, wyróżniający się od innych naszych typów w szczególności stosunkowo najwęższym czołem i najwyższymi oczodołami. Odpowiednikiem tego typu kraniologicznego jest typ antropologiczny, nazywany przez prof. Czekanowskiego subnordycznym, który przedstawia się w postaci wysokich, krótkogłowych blondynów, o średnio długiej twarzy, o średnio szerokim nosie, oraz zielonkawych oczach.
Jedna czaszka w naszej serii reprezentuje wyodrębniony przez Mydlarskiego przy badaniach ludności p. pilzneńskiego typ laponoidalny (λ - lambda). Odpowiednikiem jego jest ciemno pigmentowany, niskorosły krótkogłowiec, o szerokiej twarzy i szerokim nosie.
Podsumowanie
Posiłkując się metodą diagnozy różniczkowej poznaliśmy dokładnie antropologiczny skład ludności Mazowsza Płockiego przed tysiacem lat. Potwierdziliśmy wyraźnie to, co L. Rutkowski zauważył wśród współczesnej ludności, a mianowicie, „że prawdziwi długogłowcy nie stanowią u nas jednolitego typu (1913, 9)”. Przekonaliśmy się, że struktura antropologiczna była skomplikowana już w zaraniu dziejów i że składała się z 6 elementów rasowych. Stanowiła ona rezultat wielu migracji, nawarstwień i infiltracji, klęsk i epidemii. A przecież Mazowsze Płockie przetrwało setki wojen i nawał. Dość wspomnieć wojny napoleońskie, rządy pruskie z intensywną kolonizacją niemiecką, wojny za Sasa, „Potop” szwedzki, wojny i walki z Krzyżakami, Prusakami, Jadźwingami, Pomorzanami oraz z Litwą i Rusią. Przemarsze wojsk i ucieczki ludności cywilnej odbywały się głównie szlakami, które wytknęły warunki przyrodniczo-geograficzne. Mazowsze Płockie, jak świadczą dokumenty i życie, posiada kilka takich szlaków odwiecznych. Odwieczny szlak śląski stanowił odgałęzienie wielkiego szlaku bursztynowego. (…) Jeszcze przed 40—50 laty jeżdżono z Płocka corocznie z wyrobami futrzanymi tą drogą przez Wrocław na jarmarki lipskie. Podróż w obie strony trwała dwa tygodnie. Szlakiem śląsko-mazowieckim kroczyły na Mazowsze Płockie kultura łużycka oraz typ (ε). Drugi szlak odwieczny — Wisła i Bug. Nim wkraczają na Mazowsze z północy i zachodu elementy nordyczne (a) i odbywają ekspansję na południowy wschód. Tą też drogą dopływają na Mazowsze Płockie elementy rasowe z południowego wschodu, a mianowicie typ śródziemnomorski (ρ). Następny wielki szlak — droga mazowiecko - litewska, idąca przez Pułtusk, Białystok, Grodno do Wilna. Tym szlakiem odbywały się ruchy elementów rasowych (β) oraz (γ - gamma). Dzisiaj typ gamma stanowi procentowo największy odsetek wśród szlachty. Tą drogą wpadali na Mazowsze Jadźwingowie, wkraczali wielokrotnie Litwini. Tym szlakiem odbyła się wielka ekspansja Mazurów na Podlasie i Litwę. Tą drogą wkroczyła na Mazowsze Płockie armia rosyjska w r. 1831 i armia bolszewicka w r. 1920, oraz tą drogą uciekała ludność kresowa przed nawałą bolszewicką. Poza tymi szlakami znamy na Mazowszu Płockim kilka mniejszych, prowadzących na północ. Tym szlakiem przenikał na Mazowsze element nordyczny (a). [w: A. Maciesza, Typy antropologiczne ludności wczesnohistorycznego Mazowsza Płockiego s.33-37]
Typ |
Epsilon |
Alfa |
Beta |
Ro |
Gamma |
Lambda |
Nazwa |
podtyp Nordic |
Nordyczny |
Presłowiański |
Śródziemno- morski |
Sub- nordyczny |
Laponoidalny |
Udział % |
11 |
15 |
50 |
15 |
7,4 |
1,6 |
CI |
Skrajny długogł. |
Długogłów |
Pośredniogł. do długogł. |
Pośredniogł. |
Krótkogłów |
Krótkogłów |
Wzrost |
Średni niski |
Wysoki |
Niski |
Średni |
Wysoki |
Niski |
Wysokość głowy |
Średnia |
Średnia |
Niska |
Średnia |
Średnio – wysoka |
b.d |
Czoło |
Szerokie |
Szerokie |
Mniej szer. |
Szerokie |
Wąskie |
b.d |
Twarz |
Wąska |
Długa |
Szeroka |
Szeroka |
Średnio- długa |
Szeroka |
Oczodoły |
Średnie |
Wysokie |
Niskie |
Średnie |
b.wysokie |
b.d |
Szer. Nosa |
Średni |
Wąski |
Szeroki zadarty |
Szeroki |
Średni szeroki |
Szeroki |
Włosy |
b.d |
Blond |
Szatyn |
Ciemne |
Blond |
Ciemne |
Oczy |
b.d |
Niebieskie |
Piwne |
Ciemne |
Zielonkawe |
b.d |
Tyle oto dała nam analiza antropologiczna czaszek płońskich. Czy ludność odpowiadająca powyższemu opisowi żyje nadal w powiecie płońskim? W podsumowaniu jest dowód. W wyniku różnych zawirowań dziejowych na Mazowszu Północnym opisany typ długogłowca został wyparty przez osadników, krótkogłowych (należących głównie do warstwy szlachty rolniczej).
Współcześnie na obszarze Mazowsza Północnego i Zachodniego przeważa typ Neo-Denubian ok. 37% (krótkogłowy) oraz podtyp wschodniobałtycki (wg Czekanowskiego – subnordic, CI >80) ok. 5%, kolejny typ halsztycko-nordycki (nordic - krótkogłowy) należący do grupy nordyckiej, a na wschodnim Mazowszu u zamieszkałej tam ludności autochtonicznej występują cechy typu uralskiego ok. 5% ludności Polski.
Co ciekawe szlachta ukraińska według badań d-ra J. Talko-Hryncewicza [Szlachta Ukraińska – Studium Antropologiczne], wyróżnia się, szczególnie w płci męskiej, jako liczniej zbadanej (kobiety mało czym się wyróżniają od mężczyzn) następującymi cechami:
- Wzrost mają podobny (171 cm), co i szlachta lubelska (174 cm), lecz wyższy niż szlachta łomżyńska (165 cm) i lud ukraiński. Kiedy u szlachty ukraińskiej i lubelskiej największa jest ilość osób wzrostu wysokiego i często miernego, to u szlachty łomżyńskiej i u ludu ukraińskiego pospolicie zdarza się wzrost mierny, u szlachty łomżyńskiej i ludu ukraińskiego częściej niski, niż wysoki.
- Proporcjonalnością budowy ciała nie wyróżniają się od innych.
- Skórę mają jasną jak i inni a jaśniejsza od szlachty łomżyńskiej.
- Włosami bardziej jasnymi jak i lud ukraiński wyróżniają się od szlachty lubelskiej, a szczególnie od łomżyńskiej.
- Oczy jasne występują mniej stale niż u włościan i szlachty łomżyńskiej.
- W barwach połączonych występuje pospolicie typ mieszany jak i u ludu ukraińskiego, typ ciemny rzadziej się spotyka, w mieszanym wybitniej występuje pierwiastek jasny.
- Pod względem kraniologicznym są krótkogłowi jak i inni; typ ten występuje jednakowo często, jak u szlachty lubelskiej i ludu ukraińskiego a stałej, niż u szlachty i włościan łomżyńskich i lubelskich; typ długogłowy występuje o dwa razy rzadziej niż włościan lubelskich i łomżyńskich, u drobnej zaś szlachty łomżyńskiej rozproszył się w bardziej licznym typie pośredniogłowym. Podobna innej szlachcie posiada większe rozmiary czaszki niż włościanie; najbardziej jednak znaczne rozmiary z włościan posiada lud ukraiński i jest pod tym względem bardziej zbliżony do swej szlachty.
- Twarze mają przeważnie podłużne jak inni, oprócz szlachty lubelskiej, u której twarze okrągłe.
- W połączonych barwach ciała z kształtami czaszki i twarzy najpospoliciej występuje typ mieszany z przeważającym w nim pierwiastkiem jasnym, lub czysty jasny o czaszce krótkogłowej i twarzy wydłużonej.
- Nos pospolicie prosty stałej występuje niż u innych, przy częściej pojawiającym się garbatym i wielkim, które szlachtę wyróżniają od włościan.
Dane więc przytoczone stwierdzają pokrewieństwo cech antropologicznych pomiędzy szlachta ukraińską i lubelską, a ludem ukraińskim, od którego wyróżnia się głównie wyższym wzrostem i większymi rozmiarami czaszki. Cechy te same znalazł Dr. Olechncwicz pomiędzy szlachtą a włościanami guberni lubelskiej i łomżyńskiej.
Zestawienie cech antropologicznych szlachty
łomżyńskiej i włościan
(np. badań antropologicznych prof. Czekanowskiego, Stojanowskiego i
Rutkowskiego w 1 poł. 20w.):
Cecha |
Szlachcic |
Szlachcianki |
Włościanie |
Włościanki |
Współczesne |
Wzrost |
Mierny ok.170 cm |
151,9 cm |
Mierny do 168 cm |
151 cm |
173 cm (kobiety 158,8) |
Barwa skóry |
Jasna biała 77% |
95,5% |
Jasna 67% |
b.d |
Jasna, różowo-biała |
Włosy |
Szatyn, ciemne 66%, brunet 33% |
Ciemne 60% |
Szatyn, jasne 50% |
Ciemne 63% |
Jasne 55% |
Oczy |
Piwne, ciemne błękitne |
b.d |
Jasne |
b.d |
Jasne, szare |
Czaszka dług. |
189,4 mm |
180,1 mm |
188,6 mm |
b.d |
187 mm (179) |
Czaszka szer. |
155,5 mm |
149,1 mm |
149,1 mm |
b.d |
158 mm |
Obwód gł. |
554,4 mm |
537,8 mm |
537,8 mm |
b.d |
b.d |
Wsk. Główny CI |
82,6 (krótkogłowy) |
81,3 (pośredniogłowy) |
81,3 (pośredniogłowy) |
b.d |
‘84,5 (krótkogłów – brachycefalic) |
% grup CI |
63% |
b.d |
60% |
b.d |
b.d |
Potylice wsk. |
Mierne (wsk. 70-79) 76%; reszta wąskie |
Mierne wsk. 71,2 – 64,5% |
Mierne 65%; ‘71,5 wąskie 35% |
Mierne 68,6%, reszta wąskie |
b.d |
Czoło wsk. |
Wąskie (do 60) ‘57,1 |
Wąskie - 58 (104,4 mm) |
‘58 |
b.d |
b.d |
Długość twarzy |
137,4 mm (wsk. 72,5) |
125,8 mm |
135,6 mm (’71,9) |
125,5 mm |
142 mm; |
Największa szer. |
122,2 mm |
133 mm |
121,5 mm |
b.d |
122; |
Wsk. Czaszkotwarzowy |
’64.6 |
‘73,8 |
‘64,4 |
b.d |
b.d |
Wsk. twarzowy |
‘88,2 |
’96,5 |
’89,6 |
b.d |
‘85,9 |
Nos |
Prosty |
Prosty 58%; garbaty 27%; zadarty 15% |
b.d |
b.d |
Prosty i falisty; Długi i wąski |
(C) 2011 Max Jankowski