Królowa Mazowsza

KRÓLOWA MAZOWSZA

Czerwińsk nad Wisłą był wzmiankowany już w 1065r. w falsyfikacie mogileńskim. Pod koniec XIw. stanowił własność biskupów płockich (1124-1795). Kościół wraz z klasztorem fundował Bp. płocki Aleksander z Malonne a prawdopodobnie wystawił w poł. XIIw. wojewoda Piotr Dunin h. Łabędź (Włostowic zm. 1153r.). W 1155r. osadzono tutaj przybyłych z Francji Kanoników Regularnych laterańskich (zw. Bożeciałkami). Średniowieczny Czerwińsk do XVIIw. dzielił się na biskupi (prawa miejskie 1373r.) i klasztorny (prawa miejskie 1582r.)

W XIII wieku Czerwińsk stał się najbardziej okazałym i najbogatszym ośrodkiem życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego na Mazowszu. Odbywały się tu zjazdy, sądy, a nawet sejmy pod gołym niebem. Tutaj zmarł i został pochowany książę mazowiecki Konrad II. W 1410 roku pod Czerwińskiem Władysław Jagiełło zbudował most łyżwowy, przeprawił swe wojsko i połączył się z hufcami Ks. Witolda w drodze pod Grunwald. W 1422r. spisano tutaj tzw. przywileje czerwińskie dla szlachty (nadany przez króla Władysława Jagiełłę), przywileje mazowieckie w Kodeksie Czerwińskim. Klasztor od zarania miał charakter obronny. Odparł ataki Pomorzan, Prusaków, Litwinów, Jadźwingów, Krzyżaków. Dopiero najazd Szwedów w latach 1655-60 zniszczył i spustoszył miasto tak, że nigdy już nie wróciło do swej świetności (prawa miejskie stracił w 1870r.). W opactwie czerwińskim przebywali książęta mazowieccy i Królowie polscy: Władysław Jagiełło, Zygmunt III Waza (1593), Kazimierz Jagiellończyk, Władysław IV (przed obrazem) i Jan Kazimierz (1651 wotum chorągwie zdobyte pod Beresteczkiem), Jan III Sobieski. Składali dziękczynne wota w sprawach wagi państwowej i doznanych łask osobistych.

Zespół klasztorny został wybudowany w stylu romańskim, przebudowany w gotyckim (w 1497r.), częściowo renesansowym i barokowym (przed 1633r.). Pierwotny kościół był wybudowany w stylu romańskim, z ciosów granitu polnego, orientowany, typu bazylikowego z trzema nawami z absydami, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami, dwuwieżowy. Został uznany za jeden z najcenniejszych zabytków architektury w Polsce.

W refektarzu klasztornym znajduje się kopia obrazu MB Ostrobramskiej. W ołtarzu z pocz. XVIIw. umieszczony jest obraz Matki Boskiej Czerwińskiej zw. Matką Mazowsza, Matką Bożą Pocieszenia, ozdobiony srebrną i pozłacaną sukienką (już w 1686r.), namalowany został na płótnie, naklejonym na dębową deskę o wymiarach 275x125 cm, przez Łukasza z Łowicza w 1612r. Jest on w Polsce jedną z najpiękniejszych replik Matki Bożej tzw. Śnieżnej (Salus Populi Romani) z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore. Obraz ten został czasowo wstawiony zamiast obrazu właściwego w ołtarz główny podczas odpustu MB Śnieżnej dn. 5 sierpnia 1633r., i pozostał w nim do czasów obecnych. Już w XVIIw. został uznany za cudowny i czczony jest po dzisiejszy dzień. Koronowany został 6 września 1970r. przez Stefana Kardynała Wyszyńskiego, a rekoronowany 15 sierpnia 1977r. przez Bpa Płockiego Bogdana Sikorskiego z udziałem 70 księży i ponad 6000 wiernych.

Dowodem otrzymanych łask są liczne wota składane dawniej (zachowane 103 wota) i współcześnie. Najstarsze pochodzą z XVIIw. Do dzisiaj pielgrzymi z ziemi wyszogrodzkiej, zakroczymskiej i płońskiej odwiedzają sanktuarium.

Wyrokiem moskiewskim sygnowanym przez masonerię KP (skupiającą się wokół KRWRiOP i ministra tego resortu Stanislawa Potockiego, zwolennika józefinizmu, wielkiego mistrza loży WWP oraz bpa sandomierskiego Sz. Hołowczyca) Opactwo Czerwińskie kanoników regularnych laterańskich zostało zniesione w 1819r. Do opactwa należała rezydencja w Błoniu, najdawniejszy kościół pw. Św. Jerzego przy ul. Świętojerskiej w Warszawie oraz klasztor w Lubrańcu (założony ok. 1518r. przez Bp. Lubrańskiego) Od 1819 do 1902r. w klasztorze przebywały norbertanki z Płocka. Od 1923r. klasztorem opiekują się Ks. Salezjanie

W 1967r. dnia 10 kwietnia, świątynię podniesiono do rangi bazyliki mniejszej pod wezwaniem Ziastowania N.M.P.

W muzeum klasztornym znajdują się liczne pamiątki, m.in. po Auguście Kardynale Hlondzie, salezjaninie, prymasie Polski.

Podczas prac konserwatorskich w 1951r. odkryto w południowej i wschodniej części kościoła rewelacyjne malowidła ścienne (freski romańskie z pocz. XIIIw. o pow. ok. 10m2. Przeniesiono je do kaplicy Ukrzyżowanego, gdzie utworzyły sanktuarium fresków. Trzy pasy od góry przedstawiają stworzenie świata, budowę arki, męczeństwo świętych i ich wizerunki. Fresk gotycki przedstawia Matkę Boską z ciałem Chrystusa na kolanach tzw. Pieta. Ołtarz główny sprowadzony został w 1633r. z Krakowa. Poza nim jest sześć ołtarzy z 2 poł. XVIIw., stelle barokowe z poł. XVIIw. oraz płyty nagrobkowe z XVw.

Od strony zachodniej, na linii murów, znajduje się późnogotycka dzwonnica z 1497r. z przejściem. Jest to tzw. Brama Opata Kuli. Na zewnątrz murów, obok schodów prowadzących w dół, stoi figura Chrystusa dźwigającego krzyż, postawiona na miejscu skąd król Władysław Jagiełło w 1410r. lustrował wojsko idące na bitwę pod Grunwald.

Odpusty odbywają się w święta:

25 marca – Zwiastowanie N.M.P, w Zesłanie Ducha Świętego tzw. Zielone Świątki, 15 sierpnia w Święto Wniebowzięcia N.M.P., 8 września w Święto Narodzenia N.M.P.

Pieśń do M.B. Czerwińskiej, Zwycięskiej Matki Pocieszenia.

Czerwińska Pani, strojna koron blaskiem,

Pocieszenia Matko, uproś wszystkie łaski,

Czerwińska Pani, trzymasz Boga w dłoni,

Złącz miłością serca, ocal jedność rodzin,

Czerwińska Pani, Boża Matko święta,

Chroń przed straszną śmiercią, polskie niemowlęta.

Czerwińska Pani, osusz łzy i troski,

W serca polskich matek, promyk wlej radości.

Czerwińska Pani, tyś zdeptała węża,

Naucz mężnej wiary wszystkich polskich mężczyzn.

Czerwińska Pani, ty wypraszasz łaskę,

Otocz młode serca swej opieki płaszczem.

Czerwińska Pani, smutna matko ludzi,

Niech ci miłość nasza bólu cień rozchmurzy.

Ks. Stanisław Szmidt SDB

____________________________________________________

Żródło: tekst i fotografie z: Leksykon. Miejsca święte Rzeczpospolitej str. 58-60;
Z dawna Polski tyś królowo, wyd. 1983 str. 514;
T. Chludziński i in., Województwo warszawskie - przewodnik,  wyd. ST 1965r., str. 203;
Olszewski, Polska kultura religijna;
Encyklopedia Gutenberga T.29/7 s.51;

Opracowanie z 8 czerwca 1999r.
Max Jankowski

_______________________________________________________