Klukowo wypisy z akt z XVII-XIXw.

Wypisy ze starych ksiąg metrykalnych z lat 1695 - 1811, sporządzone ze skorowidzów ks. Stanisława Waśniewskiego, proboszcza Klukowskiego w latach 1845 - 1869 i opracowane przez ks. Marcelego Przedpełskiego w 1926r.

Parafia pw. Św. Stanisława powstała prawdopodobnie na przełomie XIV/XVw. Pod koniec XIX stulecia należała do dekanatu pułtuskiego. Pierwszy zapis dotyczący parafii w Klukowie pochodzi z 1425r. Świątynia ta uległa zniszczeniu w poł. XVIIw. Około 1663r. wybudowano kolejną, która została rozebrana po 100 latach. Nowy, drewniany kościół wystawił w 1763r. miejscowy proboszcz ks. Walenty Obrębski z fundacji starościny gołubskiej Ludwiki z Bieganowskich Wesslowej. Konsekrował go w 1793r. sufragan płocki bp. Michał Maurycy Mdzewski. W latach 1764-1792 proboszczem był ks. Walenty Obrębski, od 1792r. proboszczem był ks. Seweryn Obrębski. Wielokrotnie remontowana świątynia spłonęła 6. grudnia 1963r. Na jej miejscu w latach 1965-9 wybudowano nowy murowany kościół pw. MB Częstochowskiej wg proj. St. Marzyńskiego.

***

W skład parafii Klukowo wchodziły bez większych zmian w nazwach wsie: Brolino (Bruliny), Sniary, Kubice (Modzele-Kubice), Pąkale (Wyrzyki Pękale), Kałęczyno (Kałęczyn), Jerzynko (Jurzynek), Modzele-Raki, -Cichawy, -Żelazy, Wyrzyki Odoje, -Wielkie, -Małe, Modzele Bielne, Brolino –Magna (Wielkie), -Średnie, -Falkowice, Godacze Zalesie, Świercze -Bąboły, -Szulki (Siółki), -Koty, -Wochny, Prusinowice -Jurki, -Nokcie, -"Tyskiego", Slubowo (bez Ś) folwark Gay (Gaj) oraz później powstałe Klukówki, Malice, Chmielewo (od 1916r. do Nasielska)

Sądząc po liczbie urodzonych, liczba ludności mogła wynosić w dawnych czasach ok. 1500 dusz. W latach 1782-1811 liczba dusz mogła wynosić około 2500. Ludność dzieliła się na trzy części - warstwy:

• generosos vel magnificos – wielka szlachta, posiadacze ziemscy, posiadający, co najmniej jedną całą wieś, folwark. Od 1786r. nastąpiło przesunięcie ówczesnej szlachty nobiles do generosos (dawniej byli nimi Żabicki czy Radzicki ze Ślubowa) np. Ostrzyniewski Jan z Ostrzyniewa, Chmielewski Stanisław ze Świercz-Siółek, Roman Norbert z Wyrzyk Wielkich, a od 1811r. wszyscy nobiles będą zwani generosos;
• nobilis - z reguły drobna szlachta, posiadająca część wsi, dzierżawę lub udziały w kilku wsiach, dość często wyższa służba folwarczna m.in. tzw. rządca, czyli ekonomus, garncarz, rzadziej gorzelnik;
• laborjosos - robotnicy wiejscy na służbie u nobiles, również służba folwarczna. W tej warstwie wymieniano też honestus (uczciwy), czyli rolnik lub rzemieślnik folwarczny. Po 1784r. wprowadzono zapisy: famati (sławetny np. młynarz, kowal) i honesti (uczciwy)

Powyższy podział utrzymywał się dość wyraziście, do co najmniej połowy XIX wieku mimo widocznej chęci przedostawania się na wyższy szczebel społeczny. Słusznie więc powiedział jeden z historyków ówczesnych w dziale: „Ku czemu Polska szła” że szła ku szlacheckości, bo szlacheckość to wiara w człowieka – a to jest zarodek prawdziwej demokracji, to dążenie do czegoś wyższego i lepszego z własnego popędu (Artur Górski) Laboriosus chciał być honestus i famatus, nobilis, drobna szlachta chciała być generosus nobilis, a wszyscy chcieli dorównać w dążeniu do szlacheckości – magnificis!

W drugiej połowie XVIIIw. wieś była w rękach rodziny Wesslów. Z fundacji Ludwiki z Bieganowskich Stanisławowej Wesslowej, starościny golubskiej w 1763r. wybudowano nowy kościół w miejsce drewnianego kościółka, który spłonął w poł. XVIIw. i który odbudowano ok. 1693r.

1. Do magnificios warstwy szlachty legitymowanej należeli:

W Ślubowie:

• 1695/20 - Franciszek Żabicki i ż. Ewa z Łopackich, notariusz zakroczymski, dużo dzieci;
• 1712/4 - ślub Kazimierz Nowosiecki? i Katarzyna Żabicka;
• 1717/3 - ślub Jan Strzembosz? i Barbara Żabicka;
• 1718/5 - ślub Antoniego Radzickiego z Kunegundą Żabicką i odtąd w Ślubowie Radziccy;
• 1723r. - Zbigniew Żabicki vexillegus Zakroczymski;
• 1731r. - Ur. Joanna c. Antoni Radzicki i ż. Kunegunda z Żabickich;
• 1742/6 - ślub Teresa Radzicka i Felicjan Ołdakowski;
• 1743/28 - Jakub s. Felicjan Ołdakowski, pisarz zakroczymski i ż. Teresa z Radzickich;
• 1744r. - Antoni Radzicki jako Sędzia Ziemski Zakroczymski (dziedzic na Strzegocinie);
• 1749/3 - ślub Kazimierz Świderski i Teresa Ołdakowska;
• 1761/12 - ślub Jan Szydłowski, venetoe i ż. Katarzyna z Radzickich;
• 1761/7 - ślub Teodor Mokrski (Izydor?) i Rozalia Kiełpińska;
• 1773, 1781-84r. - Józef Radzicki, podkomorzy zakroczymski i ż. Teresa z Krajewskich (dziedzic na Strzegocinie po Antonim) po 1808r. żona Antonina z Madalińskich;

W Gaju:

• 1695/6 - Stanisław Radzicki i ż. Anna
• 1700/11 - ślub Krzysztof Kucharski i Zofia Radzicka
• 1707 i 1709r. - Franciszek Drotowski i ż. Marianna Zofia Radzicka;
• 1707 - ślub Albert Rzeczkowski i Marianna Modzelewska;
• 1726/17 - Antoni Radzicki i ż. Kunegunda z Żabickich, sędzia zakroczymski;
• 1744/19 - Jan Jezierski "Gołąbek" i ż. Magdalena Eufrozyna Myszczeńska;
• 1749/51 - Jan Świderski i ż. Teresa z Radzickich;
• 1761/13 - ślub Adam Worowski i Eleonora Antonowicz;
• 1769 - Jan Szydłowski, podstoli zakroczymski i ż. Katarzyna z Radzickich;
• 1778/20 - występują w Gaju nob. Franciszek Waśniewski i ż. Brygida, ale nie wiadomo czy to był właściciel;
• 1805/43, 56 - Magnif. Jan Nosarzewski;

W Prusinowicach (Jurkach):

• 1695r. - Jan Łukaszewski i ż. Agnieszka;
• 1703r. - Józef Maruszewski i ż. Katarzyna;
• 1707-12 - Jakub Tyska i ż. Marianna Gościmińska;
• 1731/10 - gen. Józef Chotomski;
• 1737 - gen. Maciej Załęski;
• 1739/2 - ślub Józef Chotomski i Rozalia Załęska;
• 1744/7 - ślub Wojciech Morawski i Marianna Tyska;
• 1744 - magnif. Antoni Tyska, stolnik smoleński i ż. Teresa Rytarowska, notariuszka przemyska;
• Ten sam występuje w aktach 1750/27 i 1761/25 - Te Prusinowice zowią się "Nokcie"
• W aktach 1765/65 i 1770/17, czasem piszą "Prusinowice Tyskiego"
• 1805/81 – magnif. Paweł Jerzmanowski i Elżbieta z Konińskich

W Brulinach Falkowicach:

• 1702/3 - Mateusz Dłutowski i ż. Dorota;
• 1735/5 - ślub Jakub Zaleski i Katarzyna Grębicka;
• 1742/13 - Magnif. Antoni Pajewski, stolnik czernihowski i ż. Antonina;
• 1757/13 - Antoni Maruszewski i Katarzyna Bieńkowska;
• 1803/67 – magnif. Dawid Ostaszewski;

W Brulinach:

• 1696/4 - Szymon Klukowski i ż. Agnieszka;
• 1797/42 - Gen. Stefan Mdzewski, podkomorzy zakroczymski;

W Brulinach Wielkich:

• 1735/6 - ślub Kazimierz Ostaszewski i Katarzyna Gołkowska;

W Smolechowie:

• 1697/16 - Aleksander Strzeborski? i ż. Anna ze Strzemieckich;
• 1697/16 - ur. magnif. Ślubowski? Stanisław Stefan Adam Dominik;
• 1703/15 - Jan Łukaszewski i ż. Agnieszka;
• 1706/27 - Paweł Puczeński? i ż. Anna Ramocka;
• 1710/16 - Paweł Gulczewski, podsędek zakroczymski i ż. Anna
• 1726/20 - Nob. Bartłomiej Zembruski i ż. Agnieszka;
• 1752/2 i 1754/19 - Jan i Marianna Kamieńscy magnif jure castr. Ciechanov.
• 1761/22 - Franciszek Mostowski i ż. Marianna Sowieńska;
• 1771 - Franciszek Mostowski;

W Modzelach Rakach:

• 1741, 1737 - Gen. Paweł Wiśniewski i ż. Franciszka Kozicka;
• 1743/33 - Gen. Jan Kamieński i ż. Teresa Łopacka;
• 1757/21 - Gen. Antoni Zakrzewski i ż. Marianna Łopacka (ślub 1756/10);
• 1784/6 – Gen. Jan Pęczkowski, stolnik przasnyski;
• 1798/23 – magnif. Paweł i Marianna z Kozickich Gostkowscy;

W Modzelach Bielnych:

• 1697/10 - ur. Franciszek Hubert s. Andrzej Modzelewski i ż. Zofia;
• 1701 - Jan Modzelewski z Modzel zostaje burgrabią zakroczymskim;
• 1710/5 - ślub Mateusz Mieszkowski i Anna Modzelewska;
• 1717/7 - Adam Modzelewski i ż. Marianna Ślubowska (ślub 1711/4);
• 1736/32 - Igańscy?
• 1736/1 - ślub Mateusz Kownacki i Ewa Igaczewska?;

W Jabłecznikach Kościelnych:

• 1695 - Albert Lisiewski i ż. Anna;
• 1695 - Albert Jabłecki i ż. Marianna z Bąkowskich;
• 1695 - Stanisław Jabłecki i ż. Elżbieta;
• 1703 - Piotr Karczewski i ż. Anna Lisiewska;
• 1739/19 - Franciszek Kaczeński;
• 1740/13 - ślub Franciszek Kaczyński i Ludwika Łodzińska;

W Jurzynku:

• 1743/27 - Gen. Ludwik Lasocki i ż. Marianna Modzelewska;
• 1750/22 - Gen. Stanisław Nakielski, burgrabia ciechanowski i ż. Marianna Modzelewska;
• 1751/11 - ślub Marian (Marcjan) Kosiński i Ludwika Pajewska;
• 1753/9 - ślub Stanisław Miączyński i Marianna Łopacka;
• 1756/25 - magnif. Franciszek i Ludwika Ślascy;
• 1778 - Gen. Antoni Lasocki i ż. Cecylia Paprocka;
• 1797/20, 79 – magnif. Wojciech Wojsław z żoną Marianną z Rapackich;

W Gołębiach:

• 1702/24 i 1703 - Albert Kędzierzawski i ż. Ewa z Brudzińskich;
• 1714/4 - ślub Albert Żebrowski i Ewa Kędzierzawska;
• 1753 - Gen. Mikołaj i Magdalena Kędzierzawscy;

W Chmielewie:

• 1703/11 - ślub Albert Smosarski i Zofia Chmielewska;
• 1705/9 - ślub Jan Rostkowski i Anna Kamińska;
• 1709/31 - gen. Jan Rostkowski i ż. Anna Kamińska;

W Godaczach Zalesie:

Pod tą nazwą figuruje w 1698r. i mają nobiles:

Tomasz Słończewski i ż. Katarzyna Smoszewska;

W 1698 mianują się również Godacze Magna i Godacze Dolne i w nich: Bogusławscy, Wyrzykowscy, Godaczewscy, Konarzewscy (1715r.)

W Klukowie:

• 1755/9 - ślub Wojciech Maruszewski i Franciszka Obrębska;
• 1763/11 - ślub Jakub Obrębski i Barbara Kędzierzawska;

W Wyrzykach:

• 1753/2 - ślub Jan Różycki i Łucja Wyrzykowska;

W Świeszewie par. Nasielsk w 1752r. mieszkał Paweł i Joanna Oborscy, Burgrabia zakr.

2. Do Nobiles należała wszystka drobna szlachta zamieszkała po wsiach szlacheckich. Były to m.in. wsie Wyrzyki, Świercze, Godacze, Bruliny, Modzele. Do starych rodzin tego okresu, których nazwiska i dziś się spotyka (1928r.) należały rodziny:

• Na Wyrzykach - Wyrzykowscy z różnymi przezwiskami jak np. 'Klimek', Grabińscy, Ślascy, Grabowscy, Chojnowscy, Modzelewscy, Skarżyńscy, Mieszkowscy, Ślubowscy;
• Na Świerczach - 'Siłkach', 'Kotach', 'Kocmach' zamieszkiwali Świerczewscy, Niesłuchowscy, Wyrzykowscy, Chmielewscy, Błędowscy, Gołębiewscy, Skarżyńscy, Modzelewscy, Roman, Mączewscy, Wierzbiccy, Jankowscy,
• Na Brulinach - Góreccy, Klukowscy, Ostaszewscy, Tyskowie, Maruszewscy, Szulborscy, Brulińscy, Wyrzykowscy, Drążdżewscy, Dłutowscy, Karwowscy, Dziedziccy;
• Z Ostrzyniewa - Ostrzyniewscy "Koziki", Niesłuchowscy, Osieccy;
• W Gołebiach - Gołębiewscy, Wyrzykowscy, Niesłuchowscy, Gnatowscy, Zakobielscy, Modzelewscy, Żebrowscy;
• W Godaczach - Wyrzykowscy, Słończewscy, Żebrowscy, Komorowscy, Kędzierzawscy, Ostaszewscy, Obidzińscy;
• Wyrzyki Pękale - Wyrzykowscy, Kalinowscy;
• Wyrzyki Odoje - Drążdżewscy;
• Na Kałęczynie - Ślubowscy, Jakubowscy;
• Na Modzelach Kubicach - Gołymińscy, Modzelewscy, Gołębiewscy, Głowaczewscy;
• Na Modzelach Żelazach - Modzelewscy;
• Z Olszewa i Brulin - Jezierscy "Gołębie"
• W Gaju - Goryszewski i Modzelewscy z Modzel Raków

Jankowscy nobiles wymienieni w indeksach par. Klukowo:

• 1702/7 - Klukowo-Kopcie - Ignacy Jankowski ur. 19.02.1702r. s. ?M. Jankowskiego i ?Ewy Gierzyńskiej (?x1769 Klukowo - 2ż. Marianna Czarnecka);
• 1742/48 - Świercze-Koty - Antoni Jankowski ur. 1.12.1742r. s. Ludwika Jankowskiego i Barbary Komorowskiej, chrzestni: Antoni Komorowski i Marianna Purzycka;

3. Do Laborious należała służba dworska, nazywana czasami "subditi generosis vel magnifici xx". W wielu przypadkach służba ta nie miała nazwisk, czasami miała przezwiska, od których potem formowały się właściwe nazwiska. Nazwiska sformowane były od zajęć np. Szewc, Kucharz, Płuciennik, Młynarz, Woźny, Kowal, itp. W okresie 1750 - 84 nazwiska służby były już uformowane np. Owczarek, Pastuch, Szewczak, Kowalczyk, Woźniak itp. Czasami na służbie inter laborjosos spotykało się i Nob. Lab. ale bardzo rzadko.

Te trzy warstwy ludności żyły swojm odrębnym życiem. Magnificies wspierali w sprawach religijnych magnifices i generosis. Szlachta drobna, nobiles, wspierała szlachtę, a znów służba, laboriosi wspierała nawzajem siebie (wspieranie rozumiane, jako udzielanie się w roli chrzestnych i świadków).

W przełomie 18/19 wieku ze starych rodów klukowskich należących do wyżej wymienionych stanów żyły:

·        1785r. - Zarębowie w Świerczach;

·        1786r. - Wasiakowie w Smolechowie (w XXw. Klukówek);

·        1786-1808 - Smutkiewiczowie w Świerczach i Smolechowie (w XXw. Klukówek);

·        1786 - Jerzołkowscy w Prusinowicach (w XXw. Bruliny);

·        1793 - Goryszewscy w Modzelach Rakach (w XXw. Pekale);

·        1794 - Jaskułowscy w Gaju;

·        1795 – nob. Morawscy w Wyrzykach Małych do poł. XXw.

·        1797 – gen. Zalewscy w Ostrzyniewie do poł. XXw.

·        1797 – gen. Góreccy w Pękalach do poł. XXw.

·        1801 – gen. Bórscy w Wyrzykach Małych do poł. XXw.

***

Małżeństwa znamienitych osób:

• 1751/11 Jurzynek - Marian Kosiński, burmistrz zakroczymski i Ludwika Pajewska, stolnikówna czernihowska;
• 1761/12 Ślubowo - Jan Szydłowski, notariusz z. zakroczymski i Katarzyna Radzicka;
• 1772/6 Jurzynek - Aleksander Wołowski i Zofia Łempicka, podczaszanka zakroczymska;

Pochowani w Strzegocinie, na cmentarzu przy kaplicy klasztoru oo. Bernardynów:

• Gen. Marianna Tyska z Prusinowic roku 1738;
• Gen. Ludwik Łopacki z Jurzynka roku 1752;

Epitafia w Kościele Strzegocińskim w XVIIIw.:

• Gen. Kunegundy z Zabickich Radzickiej zm. 1786r.;
• Gen. Józefa Radzickiego, podkomorzego zakroczymskiego, zm. 1793r.;

Moralność w latach dawniejszych była dość surowa, w latach 1695-1741 tylko kilka razy zanotowano "incogni parentes" i to głównie w warstwie laboriosis i rzadziej nobilis. W przełomie wieku 18/19 wpisywano „illegitimi thori” i średnio na rok było 4 takie przypadki. W 1804r. było 12 takich wypadków.

Bliźnięta – rodziły się średnio 2 na rok.

Pisownia nazwisk w XVIIIw. była niewyrobiona Np. Gurscy, Gorecki, Swirczewski, Świderski itp. taką też pisownię utrzymałem w skorowidzu. Laboriosos nie mieli nazwisk. W przełomie wieku 18/19 już wszystkie warstwy posiadały wpisane swoje nazwiska.

Imiona na Chrzcie dawano stare, niewyszukane: Michał, Barbara, Jadwiga, Maciej itp. Jeżeli dawano dwa to łącznie np. Filip Neriusz, Jan Nepomucen, Szymon Tadeusz, Stanisław Kostka, Franciszek Salezy, w latach 1783-1812 dawano Andrzej, Barbara, Katarzyna. Często dwa imiona oraz raz w 1809/55 Piotr Napoleon Sieklucki z Wyrzyk.

Kapelania w Ślubowie była już w 1740r. Kapelanem u Antoniego Radzickiego, sędziego zakroczymskiego był ks. Jan Płoski; w aktach 1797/26 i 59 występuje kapelan brat Mateusz, w 1811/52 przy Chrzcie Św. Radzikowskiego był Kapelan ks. Nikodem Mazuchowski.

Zaświadczenie – w księdze z lat 1786-91 jest notka ks. Aleksa z 1823r. o tym, że księgi zostały spalone podczas przemarszu wojsk francuskich. Brak aktu chrztu Walentego Jaskułowskiego, który odtworzono ponownie.

Organista przy kościele - w 1719-22r. Antoni Kępiński; w 1738-40r. Jan Pijanowski; w 1775-93r. Adam Świtalski; w 1798r. Jan Kostrzewski, w 1804-11 Paweł Gostkiewicz.

Karczma jak wynika z aktu 1727/9 była w Ślubowie;

Szkoła - z akt z 1702r. wynika, że w Klukowie była szkoła. Nauczyciele w 1701r. Jakub Truszyński, potem był Paweł Rozbicki w 1708r.

Zaraza (pestis) - w 1712r. w folwarku Gaj wybuchła epidemia zarazy, było dużo ofiar.

***

Opracowanie uzupełnione i poprawione W-wa 2017r.